Pierwsze kooperatywy mieszkaniowe powstały w Polsce w okresie międzywojennym. Obecnie, działają prężnie w kilku miastach w kraju. Zobaczmy, czym dokładnie są i na jakiej zasadzie działają.
Kooperatywa mieszkaniowa - co to jest?
Kooperatywą mieszkaniową nazywamy dobrowolne zrzeszenie grupy ludzi, którzy pragną wspólnie nabyć działkę i wybudować na niej wielorodzinny dom z mieszkaniami. Zrzeszenie to musi składać się z co najmniej trzech osób fizycznych. Mieszkania, które powstaną w wyniku budowy będą zaś musiały następnie być zajmowane przez członków kooperatywy. Pomysł takiego zrzeszenia narodził się w Danii, i co ciekawe - obecnie aż 5% wszystkich nieruchomości w tym kraju jest budowanych właśnie tą metodą.
Kooperatywy mieszkaniowe są swego rodzaju alternatywą dla zakupu mieszkania od dewelopera. Członkowie zrzeszenia zajmują się całym procesem powstawania mieszkań kompleksowo. Wspólnie realizują wszystkie etapy inwestycji - od zakupu działki, poprzez projektowanie, aż po budowę.
Kooperatywy mieszkaniowe - zalety
Dlaczego w ogóle ktoś decyduje się na dołączenie do kooperatywy mieszkaniowej zamiast kupić mieszkanie od dewelopera? Przede wszystkim chodzi o pieniądze. Na kooperatywnie nie można zarobić - osoby budujące mieszkania muszą potem sami w nich zamieszkać, nie mogą ich sprzedać, więc nie jest to forma zarobku. Jest to natomiast sposób na duże oszczędności. Szacuje się, że dzięki kooperatywie mieszkaniowej można zaoszczędzić 20-30% kosztów w porównaniu do zakupu mieszkania od dewelopera. W jaki sposób? W taki, iż członkowie kooperatywy nie płacą marży, którą musieliby zapłacić deweloperowi.
Ponadto, osoby zrzeszone w kooperatywie mieszkaniowej mają pełną dowolność co do tego, jak będzie wyglądał projekt ich domu i mieszkań. Mogą wybudować sobie dokładnie takie lokale, jakie chcą i na jakie pozwala im budżet. Oprócz tego, doskonale wiedzą też, kto będzie ich sąsiadem.
Typy kooperatyw mieszkaniowych
Warto wiedzieć, że wśród kooperatyw mieszkaniowych wyróżnia się dwa podstawowe typy:
- kooperatywę społeczną,
- kooperatywę profesjonalną.
Czym się różnią? Członkowie kooperatyw społecznych sami podejmują się wszystkich działań, które są związane z organizowaniem i prowadzeniem prac kooperatywy. Natomiast członkowie kooperatyw profesjonalnych powierzają prowadzenie prac kooperatyw firmom zewnętrznym.
Kooperatywy mieszkaniowe w Polsce
Kooperatywy mieszkaniowe w naszym kraju nie posiadają ustawowej definicji. Ministerstwo Rozwoju już kilkakrotnie pracowało nad ustawą o kooperatywach mieszkaniowych. Rada legislacyjna przy Prezesie Rady Ministrów oceniając jeden z projektów takiej ustawy stwierdziła, że należy rozważyć nadanie kooperatywom osobowości prawnej - np. w postaci spółki cywilnej lub jawnej.
Stworzenie regulacji prawnych dotyczących takiego zrzeszenia mogłoby skutecznie rozwiązać kilka najważniejszych problemów związanych z kooperatywami. Jednym z nich jest utrudnione finansowanie tego typu inwestycji przez banki. Nie posiadają one bowiem produktów przeznaczonych typowo dla tego rodzaju zrzeszeń. Nadanie kooperatywie osobowości prawnej pozwoliłoby m.in. zaciągnie kooperatywie kredytu we własnym imieniu, a nie tak jak jest teraz - przez każdego z członków z osobna.
Ponadto, uregulowanie przepisów pomogłoby w rozwiązywaniu konfliktów powstałych między członkami kooperatywy w czasie budowania domów i mieszkań, a niestety te, jak to w grupie ludzi bywa, zdarzają się często. Nie można zapomnieć również o zdarzeniach losowych, np. gdy jeden z członków kooperatywy umrze lub będzie zmuszony wycofać się z inwestycji z powodu problemów zdrowotnych. W takich przypadkach przepisy powinny jasno określać, jak wygląda odpowiedzialność za zobowiązania kooperatywy.
Korzyści dla członków kooperatyw
W projekcie ustawy o kooperatywach mieszkaniowych, który opublikowano 20 kwietnia 2020 roku na stronach Rządowego Centrum Legislacji, znalazły się zapisy mające przekonać większą grupę ludzi do tworzenia tego typu zrzeszeń. Projekt zakłada m.in. wprowadzenie bonifikat i ulg dla członków kooperatyw mieszkaniowych.
Główne bonifikaty będą dotyczyły nabywania przez członków kooperatywy nieruchomości gminnych. Kooperatywa mieszkaniowa będzie mogła kupić działki budowlane z gminnego zasobu nieruchomości, a także brać udział w gminnych przetargach. Będzie miała również możliwość rozłożyć płatność na raty. Strony będą mogły także umówić się na różne rzeczy, np. że cena za grunt będzie niższa, jeśli kooperatywa po zakończeniu budowy przekaże część mieszkań gminie.
Faktem zachęcającym ludzi do tworzenia kooperatyw mieszkaniowych ma być również to, że członkowie kooperatywy będą mogli skorzystać z ulgi w podatku dochodowym od osób fizycznych. W jaki sposób? Otóż, będą oni mogli odliczyć odsetki od postawy opodatkowania kredytu zaciągniętego na inwestycję - wspólną budowę domów i mieszkań.