Służebność gruntowa
Art. 285 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny brzmi: "Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa)."
Z przytoczonego wyżej zapisu ustawy wynika kilka ważnych informacji.
Po pierwsze, pojęcia nieruchomości władnącej i nieruchomości obciążonej bezpośrednio są związane ze służebnością, a precyzyjniej ze służebnością gruntową - stosunkiem prawnym łączącym dwie nieruchomości. Zatem mówiąc o służebności gruntowej zawsze mamy na myśli co najmniej dwie nieruchomości: jedną nieruchomość władnącą i jedną nieruchomość obciążoną.
Po drugie, służebność gruntową ustanawia się dla konkretnych nieruchomości, a nie dla ich właścicieli.
Po trzecie, właściciel nieruchomości obciążonej posiada ograniczone prawa do władania gruntem który został obciążony służebnością (np. ograniczona zostaje możliwość dokonywania nasadzeń drzew i krzewów, czy budowy lub rozbudowy nieruchomości budynkowej, nawet jeżeli inne przepisy prawa dopuszczają taką możliwość).
Definicja nieruchomości władnącej i nieruchomości obciążonej
Jak zatem najprościej zdefiniować nieruchomość władnącą i nieruchomość obciążoną?
Nieruchomość obciążona to nieruchomość obciążona obowiązkiem ustanowienia służebności. Przykładowo: wyznaczona część nieruchomości gruntowej strony obciążanej, przeznaczona na drogę dojazdową do nieruchomości władnącej (służebność drogi koniecznej) z drogi publicznej. Innym przypadkiem stosowania pojęcia nieruchomości obciążonej jest tzw. służebność wynikająca z budowy na cudzym gruncie. Ma miejsce wówczas, gdy strona władnąca zgadza się w zamian za ustanowienie służebności gruntowej pod nieruchomość budynkową zlokalizowaną na gruncie strony obciążonej, pokryć koszty wynikające ze zmniejszenia wartości gruntu strony obciążonej.
Nieruchomość władnąca to nieruchomość na rzecz której ustanawia się służebność.