"Obszar metropolitalny", "megalopolis", "lokomotywa wzrostu gospodarczego" - wszystkie te nazwy są różnymi określeniami dotyczącymi jednego i tego samego pojęcia. Zobaczmy, czym dokładnie jest obszar metropolitalny i co go cechuje.

Obszar metropolitalny - czym jest?

Obszar metropolitalny to najbardziej rozwinięty i najsprawniej działający główny, wielofunkcyjny ośrodek w danym regionie. To wielkomiejski układ wielu jednostek osadniczych oraz terenów o wysokim stopniu zurbanizowania, który jest spójny funkcjonalnie. Na obszarze metropolitalnym występuje szereg powiązań ekonomicznych, społecznych, naukowych i kulturalnych. Obszar metropolitalny obejmuje tereny o znacznym i bezpośrednim zasięgu stałego oddziaływania oraz strefy potencjalnych możliwości rozwojowych. 

Rozwijające się obszary metropolitalne tworzą rozległe i gęsto zaludnione tereny zwane megalopolis. Ze względu na fakt, iż obszar metropolitalny tworzy wiele miast, to muszą i są one między sobą dobrze połączone rozwiniętą siecią linii komunikacyjnych. Granice obszaru metropolitalnego mogą przekraczać granice jednostek administracyjnych lub nawet państw. 

Obszary metropolitalne czasem nazywane są lokomotywami wzrostu gospodarczego. Dzieje się tak, ponieważ koncentrują one główne ośrodki kapitału finansowego i intelektualnego, a więc najważniejsze czynniki wzrostu gospodarczego. To właśnie one napędzają gospodarkę. Obszary metropolitalne i ich rozwój wpływa na pozycję gospodarczą i polityczną kraju na arenie międzynarodowej. 

W Polsce obszary metropolitalne ustanawiane są przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia. Dzieje się to poprzez wskazanie gmin wchodzących w skład obszaru metropolitalnego. Dla obszaru metropolitalnego opracowuje się plan zagospodarowania przestrzennego obszaru metropolitalnego, który stanowi część planu zagospodarowania przestrzennego województwa. Do obszarów metropolitalnych w Polsce zaliczamy np. aglomeracje warszawską, trójmiejską, wrocławską, katowicką, poznańską i krakowską. 

Związek metropolitalny

Jednostki samorządu terytorialnego objęte obszarem metropolitalnym mogą tworzyć tzw. związki metropolitalne. Jest to forma prawna będąca zrzeszeniem jednostek samorządu terytorialnego charakteryzujące się istnieniem silnych powiązań funkcjonalnych oraz zaawansowaniem procesów urbanizacyjnych, położonych na obszarze spójnym pod względem przestrzennym.

W 2017 roku przyjęto w Polsce Ustawę o związku metropolitalnym w województwie śląskim, z której wynika, że obecnie jedynym dopuszczonym przez polskie ustawodawstwo związkiem metropolitalnym jest ten położony w województwie śląskim. Ustawa określiła dla województwa śląskiego kryterium mieszkańców na co najmniej 2 mln mieszkańców. W związku z tym 1 lipca 2017 roku został utworzony związek metropolitalny, który nazywa się "Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia".

Do obowiązków Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii należą różne zadania, m.in.:

• kształtowanie ładu przestrzennego, 
• rozwój społeczny i gospodarczy obszaru związku metropolitalnego,
• promocja związku metropolitalnego i jego obszaru,
• planowanie, koordynacja, integracja oraz rozwój publicznego transportu zbiorowego,
• współdziałanie w ustalaniu przebiegu dróg krajowych i wojewódzkich na obszarze związku metropolitalnego.

Cechy obszaru metropolitalnego

Obszary metropolitalne posiadają charakterystyczne dla siebie cechy. Są to m.in.:

• zdolność do międzynarodowej współpracy,
• zdolność do eksportu przedsiębiorstw, banków, instytucji,
• dobrze rozwinięta komunikacja służąca do przemieszczania się (wodna, lądowa, powietrzna),
• dobrze rozwinięta komunikacja służąca do kontaktu (np. Internet, telefon, poczta),
• obecność na terenie obszaru metropolitalnego ważnych instytucji krajowych i regionalnych organizacji,
• medialność i posiadanie ośrodków masowego przekazu o ogólnokrajowego zasięgu,
• rozwinięty sektor usług, zdolny do sprawnej obsługi biznesu,
• zdolność do organizowania imprez i spotkań w skali międzynarodowej.