Zapis windykacyjny został wprowadzony do polskiego prawa w 2011 roku, na mocy ustawy zmieniającej Kodeks Cywilny. Dzięki niemu, spadkodawca posiada większą dowolność w rozporządzaniu swoim majątkiem. Zobaczmy, co jeszcze warto wiedzieć o zapisie windykacyjnym w testamencie.
Czym jest zapis windykacyjny w testamencie?
To rozporządzenie w testamencie, w którym spadkodawca może postanowić, że określony przez niego podmiot, będący spadkobiercą testamentowym, nabędzie przedmiot zapisu wraz z chwilą otwarcia spadku. Zgodnie z Kodeksem Cywilnym chwila otwarcia spadku to moment śmierci spadkodawcy. Ponadto, spadkodawca stosując w testamencie zapis windykacyjny może przekazać dowolnej osobie dowolną, konkretną rzecz ze swojego majątku. Pozwala to zatem na dużo bardziej precyzyjne rozporządzenie majątkiem niż w przypadku samego powołania spadkobiercy do spadku.
Zapis windykacyjny może być sporządzony tylko i wyłącznie w postaci aktu notarialnego o czym stanowi art. 9811 Kodeksu Cywilnego. Każda inna forma umieszczenia rozrządzenia windykacyjnego - np. w formie ustnej oznacza, że zapis ten nie jest zapisem windykacyjnym tylko zwykłym.
Zapis windykacyjny a zapis zwykły - różnice
Czym różni się zapis windykacyjny a zapis zwykły? Przede wszystkim, w przypadku zapisu windykacyjnego przedmiot zapisu przechodzi od razu, automatycznie na spadkobiercę wraz z chwilą otwarcia spadku, czyli z momentem śmierci spadkodawcy. W przypadku zapisu zwykłego zapisobiorca otrzymuje tylko roszczenie o to, aby spadkobiercy wykonali ciążące na nich zobowiązanie.
Chociaż dla zapisobiercy zapis windykacyjny jest korzystniejszy niż zapis zwykły to ze względów technicznych zapis zwykły jest wygodniejszy dla spadkodawcy, ponieważ jest łatwiejszy do wykonania. Spadkodawca może umieścić zapis zwykły w każdym testamencie, nawet w tym spisanym własnoręcznie i nie musi on być aktem notarialnym. Zupełnie inaczej jest w przypadku zapisu windykacyjnego, który musi być sporządzony w formie aktu notarialnego, co wiąże się z koniecznością poniesienia kosztów pieniężnych.
Jak dokonać zapisu windykacyjnego?
Zgodnie z definicją prawną zapisu windykacyjnego ustanowienie go wymaga opracowania testamentu w formie aktu notarialnego. Oprócz tego, zapis windykacyjny powinien być jasny i dokładny. Musi precyzyjnie wskazywać kto jest zapisobiorcą oraz to jaki przedmiot zostanie mu przekazany z majątku spadkodawcy.
Przykład zapisu windykacyjnego w testamencie
"Jako jedynego mojego spadkobiercę ustanawiam mojego syna Marcina z wyłączeniem będącego moją własnością motocykla marki XXX o numerze rejestracyjnym XXX, który z chwilą mojej śmierci ma stać się własnością mojego syna Kazimierza."
Co można zapisać poprzez zapis windykacyjny w testamencie?
Nie wszystko może być przedmiotem zapisu windykacyjnego. Rzecz ta, musi spełniać określone wymagania. Przede wszystkim, musi ona należeć do spadkodawcy w momencie jego śmierci. Jeżeli tak nie jest lub spadkodawca był zobowiązany do zbycia danej rzeczy to zapis windykacyjny jest nieważny.
Przedmiotem zapisu windykacyjnego może być:
- rzecz oznaczona, co do tożsamości (np. samochód, mieszkanie, działka budowlana),
- zbywalne prawo majątkowe (np. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu),
- przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne,
- ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności.
Przedmiotem zapisu windykacyjnego nie może być gotówka.
Kto może być zapisobiercą windykacyjnym?
Zapisobierca to określenie osoby, na rzecz której dokonano zapisu windykacyjnego. Może nią być każda osoba fizyczna i prawna żyjąca w chwili otwarcia spadku.
Oprócz tego, zapisobiercą windykacyjnym może też zostać:
- nasciturus - czyli dziecko poczęte, ale nienarodzone, zostanie ono spadkobiercą jeżeli urodzi się żywe,
- fundacja ustanowiona przez spadkodawcę w testamencie, ale tylko pod warunkiem, że zostanie ona wpisana do rejestru w ciągu dwóch lat od ogłoszenia testamentu.
Zapisobiercą windykacyjnym wskazanym w testamencie nie może zostać osoba uznana za niegodną wg art. 928 Kodeksu Cywilnego:
"§ 1. Spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli:
1) dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;
2) podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;
3) umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.
§ 2. Spadkobierca niegodny zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jak by nie dożył otwarcia spadku."