Jak mówi łacińska sentencja: "nieznajomość prawa szkodzi". Nie możemy usprawiedliwiać się brakiem wiedzy w przypadku naruszeń prawa budowlanego. Zjawisko samowoli budowlanej podlega karom. Jakie to kary? Co można zrobić, żeby ich uniknąć?
Co to jest samowola budowlana?
W dokumentach prawnych nie istnieje dokładna definicja samowoli budowlanej. Nie ma jej ani w ustawie prawo budowlane, ani w innych aktach regulujących kwestie związane z budownictwem. Można jednak dość precyzyjnie określić, jakich konkretnie przypadków samowola dotyczy. Samowolą budowlaną określa się:
- budowę obiektu bez wymaganego pozwolenia lub bez zgłoszenia, lub mimo wydanego sprzeciwu właściwego organu;
- przystąpienie do wykonywania prac budowlanych bez pozwolenia lub zgłoszenia, lub pomimo wydanego sprzeciwu;
- rozbiórkę obiektu bez zgłoszenia lub bez pozwolenia;
- rozpoczęcie użytkowania budynku bez zawiadomienia właściwych organów lub bez decyzji o pozwoleniu na użytkowanie;
- zmianę w sposobie korzystania z obiektu bez wymaganego zgłoszenia.
Konsekwencje samowoli budowlanej
O samowoli budowlanej orzeka organ nadzoru budowlanego. W konsekwencji wydaje decyzję o rozbiórce obiektu. Nakaz taki może dotyczyć budynku nowego, ale także samowolnie wybudowanego kilkadziesiąt lat wcześniej. Samowole budowlane w sensie administracyjnym bowiem nie przedawniają się.
Poza konsekwencjami natury administracyjnej istnieją także takie, które wynikają już z prawa karnego, a są to:
- kara grzywny,
- ograniczenia wolności oraz
- pozbawienia wolności do lat 2.
Kary ograniczenia i pozbawienia wolności dotyczą przestępstw związanych z samowolą budowlaną i są stosowane dość rzadko. Niemniej grzywny mogą być bardzo dotkliwe.
Jak uniknąć kary za samowolę budowlaną?
Jeśli już dokonaliśmy samowoli budowlanej, możemy wystąpić o umorzenie postępowania ze względu na niską szkodliwość społeczną. Nie zawsze, rzecz jasna, jest to skuteczne. Warto pamiętać, że kary grzywny oraz ograniczenia i pozbawienia wolności podlegają przedawnieniom po upływie 5 lat od popełnienia przestępstwa.
Legalizacja samowoli budowlanej
Legalizacja samowoli budowlanej (amnestia budowlana) to sposób na umożliwienie pozostawienia nieprawnie wybudowanego budynku. Jest ona możliwa, jeśli budowa jest zgodna z obowiązującym planem zagospodarowania przestrzennego i nie narusza przepisów budowlanych. By właściciel obiektu samowolnie wybudowanego mógł ubiegać się o legalizacje, musi pamiętać (poza złożeniem potrzebnych dokumentów) o opłacie legalizacyjnej ustalanej według wzoru z załącznika do ustawy o prawie budowlanym.