W Polsce od wielu lat niezmiennie rodzi się coraz mniej dzieci, a społeczeństwo się starzeje. Zobaczmy, jaki wpływ ma taka demografia na krajowy rynek nieruchomości.
Sytuacja demograficzna w Polsce
Polska, podobnie jak duża część innych krajów zachodnich, boryka się ze zjawiskiem starzenia się społeczeństwa. Do 2030 roku udział osób w wieku ponad 65 lat ma wzrosnąć o 10%, a do 2040 roku jeszcze o 8%. Postęp medycyny i technologii powoduje, że rośnie liczba udziału osób starszych w populacji. Z ostatniego spisu powszechnego wynika, że w marcu 2021 roku co piąty mieszkaniec Polski ma ponad 65 lat. Niekorzystny wpływ na sytuacje demograficzną w Polsce ma również niska liczba urodzeń. Jak poinformował Główny Urząd Statystyczny, w kwietniu 2023 roku w Polsce odnotowano zaledwie 21 tysięcy urodzeń. To najniższy wynik od wielu, wielu lat. Co więcej, Eurostat donosi, że trend ten utrzyma się i w Polsce w nadchodzących dekadach spadać będzie liczba urodzeń, a rosnąć będzie ilość zgonów. Dodatkowo, wzrastać będzie liczba seniorów.
Polska wyludnia się - we wspomnianym już spisie powszechnym odnotowano, że w marcu 2021 roku w Polsce mieszkało nieco ponad 38 mln osób. To prawie o 0,5 mln mniej niż dziesięć lat wcześniej. Według szacunków - już w 2040 roku w Polsce będzie mieszkało tylko 36 mln osób. Oczywiście nie można zapominać, że w ciągu ostatnich dwóch lat dużo osób zmarło w wyniku pandemii Covid-19, jednak należy pamiętać, że tendencja spadkowa trwa nieprzerwanie już od około 10 lat.
Walka o więcej urodzeń
Dlaczego w Polsce rodzi się tak mało dzieci? Na to pytanie eksperci próbują odpowiedzieć już od wielu lat. Z pewnością wpływ na to ma ogromna zmiana stylu życia, która zaszła na przestrzeni ostatnich 50-100 lat. Dawniej, kobiety nie pracowały, tylko dbały o domowe ognisko i rodziły dzieci. Obecnie, większość kobiet nie wyobraża sobie powierzenia swojego losu i uzależnienia się finansowo od swojego partnera, dlatego kładzie duży nacisk na zdobywanie dobrego wykształcenia i budowanie kariery. Co więcej, nawet gdyby któraś z kobiet chciała żyć w takim "dawnym stylu" i zostać w domu, aby rodzić i wychowywać potomstwo, to w obecnej sytuacji gospodarczej byłoby to trudne.
W związku z tym kobiety, i ogólnie młodzi ludzie, decydują się na pierwsze dziecko o wiele później niż ich rodzice czy dziadkowie. Pary posiadają również o wiele mniej potomstwa niż starsze pokolenia. Sytuacja gospodarcza nie sprzyja zakładaniu rodzin. Panująca inflacja, drogie mieszkania, brak poczucia stabilizacji - między innymi te czynniki sprawiają, że młodzi ludzie nie mają warunków i po prostu nie chcą mieć dzieci.
Rząd co prawda stara się zachęcić młode osoby do posiadania dzieci, proponując różnego rodzaju programy mieszkaniowe oraz zasiłki pieniężne, ale niemal żadne z zastosowanych rozwiązań nie przyniosło oczekiwanych rezultatów w kontekście prodemograficznych oczekiwań. Co więcej, nadmierne rozdawnictwo pieniędzy sprawia, że sytuacja gospodarcza w kraju jest jeszcze gorsza i przysłowiowe koło się zamyka.
Demografia w Polsce a rodzimy rynek nieruchomości
Bez wątpienia, zarówno zmniejszająca się liczba ludności, jak i starzenie się społeczeństwa to dwa bardzo istotne trendy wpływające na rynek nieruchomości. Czynniki demograficzne będą miały ogromny wpływ na rynek nieruchomości w ciągu wielu kolejnych lat - zmiany demograficzne wpłyną na ceny rynku nieruchomości i wymuszą na deweloperach zmianę kierunku strategii.
Niestety, obecnie wiele budynków posiada bariery architektoniczne, które zbyt wcześnie wykluczają wielu seniorów z ich codziennego funkcjonowania. Przykładem są powszechne, stare 4-piętrowe bloki bez wind. Dla osoby starszej, taka sytuacja może sprawić, że nie będzie ona mogła zupełnie wychodzić samodzielnie z budynku. W krajach Europy Zachodniej i Stanach Zjednoczonych problem ten został zauważony już dawno, dlatego już od wielu lat sektor "senior housing" jest jednym z najszybciej rozwijających się i dochodowych segmentów na tamtejszych rynkach nieruchomości.
Coraz większym zainteresowaniem cieszą się rozwiązania określane jako "senior living" lub "assisted living". Są to osiedla oferujące szereg rozwiązań specjalnie dla seniorów. Dotyczą one zarówno samych mieszkań, jak i części wspólnych. Rozwiązania te mają za zadanie ułatwienie przemieszczania się osób o ograniczonych możliwościach ruchowych oraz zapewnienie podstawowej opieki i pomocy, w tym pomocy medycznej. Mieszkania na takich osiedlach z reguły stanowią kawalerki typu studio z aneksem kuchennym lub lokale mieszkalne dwupokojowe dla małżeństw. Są one skierowane do osób starszych, które na ogół pozostają samodzielne, jednak w pewnych czynnościach mogą potrzebować wsparcia opiekunów lub pomocy w przypadku potencjalnego nagłego wypadku.
W Polsce, budownictwo senioralne wciąż kojarzy się głównie z domami spokojnej starości i domami opieki dla osób potrzebujących wsparcia. Dodatkowo, krajowa oferta senioralna jest bardzo uboga i dotyczy w większości jedynie domów dla osób leżących. Sprawia to, że miejsca tego typu są owiane złą sławą i nie cieszą się zainteresowaniem samych seniorów. Rynek mieszkań przeznaczonych typowo dla seniorów, w Polsce niemal nie istnieje, a przecież starzenie się społeczeństwa będzie oznaczać wzrost zapotrzebowania na tak wyspecjalizowaną ofertę mieszkaniową. W związku z tym, obecna sytuacja demograficzna w kraju pozwala przewidywać, że w niedalekiej przyszłości rodzimy rynek nieruchomości mocno skupi się na budownictwie senioralnym i tworzeniu wspomnianych już "senior living" lub "assisted living", które pozwolą seniorom, jak najdłużej pozostać sprawnymi i żyć "na swoim", ale jednocześnie dawać im poczucie bezpieczeństwa i dostęp do najpotrzebniejszej wymaganej pomocy i wsparcia.